II. Friedrich Nasıl Filozof Ve Büyük Hükümdar Olarak Anılmaya Başladı?

Prusya’nın Aydınlanma olarak adlandırılan tarihi vetirede büyük devletler arasına girmesine vesile olan II. Friedrich’in hayatına bir bakış atalım.

Prusya, malum, Avrupa’nın askeri anlamda, hatta dünyanın, parmakla gösterdiği bir ülkeydi. Prusya’nın bu şekilde prestij kazanması, savaş alanlarında nam salmasında birçok dinamik var şüphesiz. İşte bunlardan birisi de II. Friedrich (Frederik/Frederick) olarak bilinir. Ancak o sadece “iyi bir devlet adamı” olarak değil aynı zamanda “filozof” ve “büyük” unvanlarının da sahibidir. Peki bu çapa nasıl erişildi?

Ben de zamanında merak etmişim, sonra yeniden bak diye tahsil zamanında “David Fraser, Frederick the Great: King of Prussia, New York 2000. Dr. Uğur Demir” kaynağıyla not almışım.

“II. Friedrich (Büyük), 24 Ocak 1712’de Berlin’de doğdu. “Çavuş Kral” olarak tarihe geçen ve çocuklarını sopa ile terbiye ettiği rivayet edilen Fredrich Wilhem’in oğluydu. Annesi ise İngiltere Kralı I. George’un kızı Sophie Dorothea’ydı. II. Friedrich’in doğumundan bir sene sonra babası Friedrich Wilhelm, Prusya kralı oldu ve 1740’a kadar ülkeyi idare etti. Bu süre zarfında Prusya ordusunu modernleştirdi ve askere alım sistemini yeniden düzenledi, gereksiz masrafları kısarak ekonomiyi de düzeltti.”

Bu vizyondaki bir yöneticinin, devlet adamının, iyi bir baba olmayışı şaşırtıcı.

“Buna mukabil Fredrich Wilhelm hiç de iyi bir baba sayılmazdı. Karakterindeki sertlik ve muhatapları alçak görme, oğlu II. Friedrich’in giderek babasından uzaklaşmasına sebep oldu.”

İşte bu durum bakın bir çocuğun neler yaşamasına ve Avrupa tarihine nasıl damga vurmasına yol açacak…

“Yaşı ilerledikçe babasına karşı nefreti de artan II. Friedrich, 18 yaşına geldiğinde İngiltere’ye kaçmayı dahi planladı. Bunun için aradığı fırsat babası ile birlikte katıldığı bir Almanya seyahatinde doğdu. Fakat plan, genç veliahtın arkadaşı Teğmen Peter Karl Christoph von Keith’in son anda pişmanlık duyarak her şeyi anlatması ile hayata geçirilemedi. Baba, oğlunun bu planına çok sinirlenmiş fakat ona doğrudan ceza vermek yerine en yakın arkadaşı Teğmen’i idam ettirmeyi tercih etmişti. Bazı devlet adamlarının araya girmesiyle II. Friedrich babası tarafından affedildi ve Küstrin’e yerleştirildi. Genç Prens, burada ilk idari tecrübelerini edindi. Bu arada hayatının sonuna kadar bir türlü sevemediği Braunschweig prensesi ile 1733’te evlendirildi.”

İşte başlıyoruzzzzz 🙂

“II. Friedrich, 1733-1738 yılları arasında devam eden Lehistan Veraset Savaşları’nda Avrupa’nın en büyük komutanlarından Avusturyalı Prens Eugene’in yanında bir süre gözlemci olarak bulundu. Bu, genç veliaht için iyi bir askeri tecrübe oldu. Daha sonra Rheinsberg Şatosu’na yerleşti. Rheinsberg’te geçirdiği günler II. Friedrich’in dünya görüşünün oluşmasında önemli bir adım oldu. II. Friedrich burada sanat, edebiyat ve müzikle ilgilenmeye fırsat buldu. Daha önemlisi Fransa kültürüne yatkınlığı arttı. Dönemin önde gelen düşünürlerinden Voltaire ile yazışmaya başladı.”

İşte görüyorsunuz, kader nasıl ağlarını örüyor. Baba ile yaşanan bir husumet sonucu evladın yaşadığı değişime bakın. Yukarıda okuduğunuz vakalar olmasaydı bugün Prusya’nın adı belki de anılmayacaktı bile… Devam.

“1738’de “Bugünün Avrupa Siyaseti Üstüne Düşünceler”, 1740’ta da “Anti-Machiavel” adlı iki önemli eseri yayımlandı. Özellikle ikinci eserinde Machiavel’in Prens/Hükümdar adlı eserine ağır eleştirilerde bulundu.”

Filozofluğu bu raddelerde edinmiş gibi gözüküyor değil mi? Şimdi son bölüme geçiyoruz, artık Kral oluyor kendileri.

“II. Friedrich (Frederik/Frederick), babasının 31 Mayıs 1740’da ölmesi üzerine Prusya tahtına çıktı ve 1786’ya kadar uzun bir saltanat sürdü. Saltanat süresince kazandığı zaferler ve Prusya’yı bir Avrupa gücü haline getirmesi, ona “Büyük Friedrich” denilmesini sağladı. Büyük Friedrich’in devlet idaresindeki temel felsefesi “devletin çıkarlarının her şeyin üzerinde olduğuydu”. Bu yaklaşımını 1752’de kaleme aldığı “Siyasal Vasiyet” adlı eserinde uzun uzun savunmuştur. II. Friedrich bir diğer idari felsefesi ise hükümdarın idareye mutlak hakimiyetiydi. Bu yüzden saltanat döneminde hükümdarlığa gölge edecek kurumları ve yapıları etkisiz hale getirdi ya da ortadan kaldırdı. İktidarına yönelik muhalif sesleri bastırmak için hafiye teşkilatı dahi kurdu. Buna mukabil merkezi devleti güçlendirmek için kurumların ve mahkemelerin yetki alanlarının kesin olarak belirlenmesini sağladı. Böylece ülke bürokratik yavaşlıktan arındırıldı. Merkezi iktidar yanında ülke ekonomisinin iyileştirilmesi ve sanayinin gelişmesi için de bir dizi girişimlerde bulundu. Özellikle maden ve tekstil alanında büyük ilerlemeler kaydedildi. II. Friedrich adalet alanında da önemli adımlar attı ve ilk Alman yasa derlemesini hazırlattı. Eğitim alanında da çeşitli yenilikler yaptı ve ülkenin eğitim alanında Avrupa’da önde gelmesini sağladı. Francesco Algarotti, d’Aargens, Julien Offray de La Mettrie gibi filozofları Berlin’e davet etti.”

Okuduğunuz üzere, bazı şeyler tanıdık gelebilir. Ancak onlar yapınca “vaooov” bizimkiler yapınca “eeeaaaağğ” diyoruz 🙂 neyse konu bizim bu taraflara gelmesin. İşte II. Friedrich’in hem BÜYÜK hem de FİLOZOF olarak anılmasını sağlayan vakalar silsilesi yukarıdaki gibi. Yıl 17 Ağustos 1786 olunca ecel geliyor ve II. Friedrich ölüyor. O öldüğünde Prusya, dünyanın en güçlülerinden biriydi, düşman olmaktan korkulan devletleri arasında tepe sıralardaydı.

Bir sonrak tarih yazısında görüşmek üzere. O zamana kadar sizleri YouTube kanalıma davet ediyorum, yeni Bannerlord videoları geldi, bence bir göz atın.