Tüm Dünyayı Kasıp Kavuran Chernobyl Dizisinin Gerçek Hikayesi

HBO yapımı Chernobyl dizisi izleyicilerin büyük takdirini kazanmış durumda. Peki dizide karşımıza çıkan karakterlerin gerçek hikayesi ne?

HBO’nun yapımcılığını üstlendiği, 26 Nisan 1986’daki Çernobil Faciası’nı anlatan Chernobyl dizisi büyük bir popülarite elde etti. 5 bölümlük bir mini dizi olarak tasarlanan proje, bugün yayınlanacak bölümle birlikte yayın hayatına noktayı koyacak. IMDb’de 100 binden fazla oy alan dizi elde ettiği 9.7’lik puanla tüm zamanların en iyi dizisi konumunda.

Çernobil Faciası ve devamındaki olayları gerçeğe yakın bir şekilde kurgulayan dizi, haliyle olayın yaşandığı dönemdeki pek çok kişiyi de ekrana yansıtıyor. Dizide gördüğümüz siyasetçilerden bilim insanlarına kadar pek çok karakter faciada çeşitli roller üstlenmişlerdi. Şimdi isterseniz dizi için yapılan “belgesel mi propaganda mı?” tartışmalarını bir kenara bırakıp gördüğümüz karakterlerin faciadaki gerçek rollerine ışık tutalım.

UYARI: Aşağıda okuyacağınız yazılar, dizinin içeriği hakkında çeşitli ipucu ve bilgiler içermektedir. Okurken bunu aklınızda bulundurmanızı öneriyoruz.

Valery Legasov, Bilim İnsanı – Jared Harris tarafından canlandırılıyor

Çernobil Felaketi’ni soruşturan komisyonda görev alan Legasov, Çernobil’den kaynaklanan radyasyon sebebiyle çeşitli sağlık sorunları yaşadı. Felaketin ikinci yıl dönümüne yaklaşılırken çalışma odasında kendini asarak intihar etti. Polis raporlarına göre de intihar etmeden önce Çernobil hakkındaki gerçekleri açıkladığı çeşitli kasetler doldurdu. Kasetlerde Çernobil’de yaşanan pek çok şeyin politik kaygılar sebebiyle açıklanmadığını vurguladı.

Legasov felaketin ardından Çernobil Nükleer Santrali çevresindeki pek çok yerleşimin boşaltılmasını istedi, ancak başarısız oldu. Felaketin tekrarlanmaması için alınan pek çok karara liderlik etti. Aynı zamanda felaketin ardından Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’na sunduğu rapor, yaşanan trajedinin kapsamlı ve dürüst bir analizi olarak görüldü.

Boris Shcherbina, Başbakan Yardımcısı – Stellan Skarsgard tarafından canlandırılıyor

Shcherbina 1984 – 1989 arasında Bakanlar Kurulu’nun Başbakan Yardımcılığını yaptı. 1990 yılında Moskova’da hayatını kaybetti. Ölüm nedeni hakkında bir açıklama yapılmadı. Çernobil Felaketi sonrası kurulan komisyonun yöneticiliğini üstlendi. Bu görevi almasında daha önce Petrol ve Gaz İnşa Bakanlığını üstlenmesi önemli oldu.

Felaketin yaşandığı gün doğrudan Pripyat’a gitti ve bir gün sonra yakın bölgelerdeki yerleşimler için tahliye kararı verdi. İstasyonun yaklaşık 30 km çevresinde bulunan tüm yerleşimler boşaltıldı. Ölümü hakkında herhangi bir sebep belirtilmese de son yıllarında boğuştuğu sağlık sorunları da göz önüne alınınca Çernobil nedeniyle sağlığının bozulduğu düşünülmüştü.

Anatoly Dyatlov, Yardımcı Baş Mühendis – Paul Ritter tarafından canlandırılıyor

Anatoly Dyatlov Çernobil Nükleer Santrali’nde Yardımcı Baş Mühendis olarak görev yapıyordu. Kaza sırasında yürütülen güvenlik testinde de müfettiş olarak hazır bulunuyordu. Kaza sırasında büyük bir radyasyona maruz kaldı. O seviyede bir radyasyon 30 gün içerisinde %50 ihtimalle ölüme sebep oluyordu.

1987’de felaket için görülen davada, patlama riski bulunan bir işletmenin suç oluşturacak şekilde kötü yönetilmesi sebebiyle suçlu bulundu. 10 yıllık bir çalışma kampı cezası aldı. 1990’da genel af sayesinde kurtuldu. 1995 yılında kalp krizi geçirerek hayatını kaybetti.

Viktor Bryukhanov, Tesis Yöneticisi – Con O’Neill tarafından canlandırılıyor

Tesis Yöneticisi Viktor Bryukhanov felaket sonrası bölgeye geldiğinde durumu fazlasıyla hafife aldı. Radyasyon seviyesinin büyük bir tehlikeye sebep olacak kadar yüksek olmadığına kanaat getirdi. Patlamanın gerçekleştiği reaktörün hala sağlam olduğunu Moskova’ya bildirdi. Bu kararları nedeniyle tahliye emri gecikmeli olarak uygulandı.

Patlama için görülen davada güvenlik yönetmeliklerini kapsamlı şekilde ihlal etmekten 10 yıl hapis cezası aldı. Ardından da yetkinin kötüye kullanılması nedeniyle cezasına beş yıl eklendi. Ancak beş yılın ardından sağlık sorunları nedeniyle tahliye edildi.

Nikolai Fomin, Baş Mühendis – Adrian Rawlins tarafından canlandırılıyor

Kazanın ardından santral teknisyenlerini reaktöre su takviyesi yapmaya zorladı. Bu kararı yüzünden reaktör kablo hatları kısa devre yaptı. Reaktörü gözlemlemeye gönderilen görevli, reaktörün imha olduğunu Fomin’e iletti. Ancak Fomin bunu inandırıcı bulmayarak su takviyesine devamı emretti.

Su takviyesi kısa devrelere ilaveten, radyasyonun yayılmasına da neden oldu. Görülen davada güvenlik yönetmeliklerinin kapsamlı ihlali nedeniyle 10 yıl çalışma kampı cezası aldı. Ancak akıl sağlığı bozulmuştu ve intihara kalkıştı. Gözlüğünü kırıp cam parçaları ile bileklerini kesti. Yetkililerin müdahalesiyle kurtuldu. Akıl sağlığını tamamen yitirdiği gerekçesiyle cezasını tamamlamadan tahliye oldu.

Aleksandr Akimov, Dördüncü Reaktör Vardiya Şefi – Sam Troughton tarafından canlandırılıyor

Reaktördeki ani güç düşüşünü fark edince testi sonlandırma önerisinde bulundu. Ancak testi yöneten Dyatlov’un kararı zıt yöndeydi. Patlama gerçekleştiği sırada reaktördeki kontrol panelini işletiyorlardı. Patlamayı haber vermek üzere bazı görevlileri itfaiye ve diğer reaktör çalışanlarıyla iletişim kurmaları için gönderdi.

Reaktöre su takviyesi yapılması gerektiğine inanıyordu. Su akışının bir yerdeki vanalar yüzünden tıkandığını düşündü ve birkaç çalışanla birlikte vanaları açmak üzere harap haldeki bir su odasına ilerledi. Radyasyon sebebiyle vanaların bir kısmını açamadılar. Hastaneye götürüldüğünde sürekli olarak her şeyi doğru yaptığını söylüyordu. İki hafta kadar sonra aşırı radyasyon sebebiyle hayatını kaybetti.

Vasily Ignatenko, İtfaiye Çavuşu – Adam Nagaitis tarafından canlandırılıyor

Patlamanın ardından reaktördeki yangına müdahale eden ilk itfaiye ekibindeydi. Kıdemli çavuş olduğu için müdahale sırasında aktif rol üstlendi. Çatı ve reaktör çekirdeğinde gerçekleşen yangına müdahale sırasında tüm itfaiyeciler gibi ölümcül dozda radyasyona maruz kaldı.

Daha kapsamlı bir tedavi uygulanması için diğer itfaiyecilerle birlikte Moskova’ya nakledildi. Eşi Lyudmila da onu yalnız bırakmadı. Ancak iki hafta kadar sonra uzun süre acı çektikten sonra hayatını kaybetti. Eşinin aktardığına göre öldükten sonra kendisini giydirecek bir ayakkabı bulamadılar. Çünkü ayakları da vücudunun büyük bir kısmı gibi şişip deforme olmuştu. Radyoaktif bedeni çinko bir tabuta koyuldu ve diğer itfaiyecilerle birlikte gömüldü. Ancak üzerlerine toprak değil, beton döküldü. Lyudmila’nın bebeği ise doğumundan dört saat sonra öldü.

Nikolai Tarakanov, General – Ralph Ineson tarafından canlandırılıyor

Patlayan reaktörün çatısını temizlemek için insan gücü kullanılması gerektiği saptandı. Bunun için de tasfiye memurlarından oluşan geniş bir ekip görevlendirildi. Ekip binlerce kişiden oluşuyordu ve birkaç kişilik gruplar halinde dönüşümlü olarak çatıyı temizlediler. General Nikolai Tarakanov ise bu ekibe görev öncesi bir moral konuşması yaptı. Çernobil’de Gece Yarısı kitabının yazarı Adam Higginbotham’a göre Tarakanov, çatıya çıkan ‘kahramanların’ isim ve rütbelerinin yazdığı bir şahsi kitap hazırladı.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre tasfiye memurlarının 28’i hayatını kaybetti. İlerleyen yıllarda da çatıda bulunanların yaklaşık 4000 kadarının kanser sebebiyle öleceği tahmin edildi.

Valeri Bezpalov, Alexi Ananeko ve Boris Baranov, İntihar Ekibi

Reaktöre su pompalanması gerektiğini düşünen yetkililer, bunun tek yolunun reaktöre giden su pompalarını açmak olduğunu karar verdi. Bu işlem için gönüllü olan kişilerin akıbeti net olarak bilinmiyor. Kimi reaktör içerisinde öldüklerini söylerken kimileri de reaktörden çıkıp kısa süre sonra öldüklerini belirtiyor. Ancak Andrew Leatherbarrow’un yazdığı “Chernobyl 01:23:40” kitabında, gönüllülerin uzun bir yaşam sürdükleri iddia edildi. Buna sebep olarak da içinde yüzdükleri suyun radyasyonu soğurması gösterildi.

Çernobil Faciası için yapılan duruşmalardan ufak bir kesit. Anatoly Dyatlov, Viktor Bryukhanov ve Nikolai Fomin sanık kürsüsünde görülüyor.

Yararlanılan Kaynaklar:

9GAG – HBO’s Chernobyl Cast And Their Real-Life Counterparts
All That’s Interesting – Chernobyl Firefighter Vasily Ignatenko
Wikipedia – Individual involvement in the Chernobyl disaster