Roma İmparatorluğu Anadolusu’nda “Romalılık” Bilinci Tesisi

Dev bir imparatorluğunuz var, yönetiminiz altında yüzlerce kavim, onlarca inanış var, bu topluluğu nasıl bir arada tutarsınız?

Romalılık düşüncesi ve bilincinin tesisi, oluşumu için bir sürü madde ve başlık sıralanabilir. Ben burada bu listede yer alan “Kült” hakkındaki bilgiyi aktarmak istiyorum, yani bir tanesini mercek tutacağız, “İmparator Kültü”. Prof. Dr. Oğuz Tekin’in derlemelerinde “Anadolu’da Roma İmparator Kültü” için şu satırlar sıralanmış.

“Anadolu’daki kent-devletleri, Roma İmparatorluğu’nun egemenliği altına girince, Augustus’tan başlayarak Roma imparatorlarının birer tanrı gibi kabul edip onlara tapınaklar inşa ettiler veya var olan tanrı / tanrıça tapınaklarını onlara ithaf ettiler. Bir kent-devletinde İmparator kültünün varlığına, imparatora adanmış tapınakların ortaya çıkartılmasının yanı sıra yazıtlar, edebi kaynaklar ve sikkeler tanıklık eder. Sikkelerde görülen “neokoros” yazısı, sözcük anlamı olarak tapınak bakıcısı / muhafızı demektir. Yani, imparatora adanmış bir tapınak ve bu tapınağa tayin edilmiş din adamları (bir tür rahip) söz konusudur.

Kuşkusuz, Roma imparator kültünün geçmişi Hellenistik döneme kadar gitmektedir. Büyük İskender ve ondan sonra gelen, Ptolemios ve Selevkos, ilahi güçleri ile de anıldılar; hükümdar kültünün tesis edildiği kent-devletlerinin sayısı hiç de az değildir. Örneğin Priene’de Büyük İskender’e adanmış bir kutsal alan (Aleksandreion) vardır. Keza Augustus’tan önce Caesar için de bir kült oluşturulduğunu (Heros Iulius) biliyoruz.

Roma’nın Batı Anadolu’da Asia Eyaleti’nin kurulmasıyla, tanrıça Roma kültünün de önem kazandığı görülüyor. İmparator kültü, Roma’nın ilk imparatoru Augustus ile beraber tesis edilmeye başlanmış ve MS 3. yüzyılın ortalarına kadar sürmüştür. İmparator kültüne en fazla mazhar olanlar Augustus ve Tiberius’tur.

Anadolu’da tespit edilen imparator kültü tapınaklarının sayısı 100’e yakındır, “neokoros” unvanına sahip olanların sayısı ise 100’ün üzerindedir.

İmparator kültü, çok tanrılı bir inanca sahip olan Roma İmparatorluğu’nda, Romalılar’ın ortak bir inanç etrafında toplanmalarına olanak sağlamış ve “Romalılık” bilinciyle imparatorluğun siyasal yapısının korunmasında önemli bir rol oynamıştır.”

Ek olarak, sizi bu dönemlerle alakalı devlet yönetim simülasyonu diyebileceğimiz Imperator Rome rehber içeriğimize göz atmaya davet ediyorum.

Not: İmparator ve kült kelimeleri bir araya gelince içeriğin görselini Assassin’s Creed Odyssey adlı oyundaki “Cult of Kosmos” ve yine bu oyun varlık gösteren “Julius Caesar”a ait görselleri harmanlayarak yapayım dedim.